De ontwerpers laten zien dat we de lessen uit de coronapandemie kunnen benutten voor structurele verbetering van de openbare ruimte: van de voordeur tot aan het grote open landschap buiten onze steden. Het rapport ziet in een serie gebiedstypen kansen en benoemt concrete interventies die in de openbare ruimte nu al gedaan zouden kunnen worden.

De ontwerpers combineren een benadering waarin zij lessen in het hier en nu tijdens de pandemie, combineren met ‘pandemic preparedness’ voor de toekomst, en welzijn op lange termijn vanuit gezond en prettig leven voor de inwoners van Zuid-Holland. Elk van deze invalshoeken krijgt in het onderzoek een concrete vertaling naar ruimtelijke ingrepen in de openbare ruimte. De lokale schaal en regionale schaal grijpen bij elke ingreep op elkaar in.

Wil je meer weten? Lees dan het hele onderzoek van Flux: Naar een Veerkrachtige Openbare Ruimte

• Creëer goede, groene en bereikbare openbare ruimtes voor frisse lucht, natuur, water en zonlicht. Zorg voor een netwerk waarvan zowel groen in de stad als natuurgebieden daarbuiten onderdeel van zijn.
• Geef meer aandacht aan het faciliteren van sport en bewegen in de buitenruimte, door bijvoorbeeld betere routes en rondjes die tevens een sportfunctie hebben.
• Zet in op groene plekken met verblijfskwaliteit en kansen voor gemeenschappelijkheid dicht bij huis en in de buurt, bijvoorbeeld collectieve tuinen, stoepen en straten.
• Ontwerp buitenruimte die uitnodigt tot informele ontmoeting, interactie en contact. Wees terughoudend met het afbakenen en definiëren van gebruik.
• Creëer meer bereikbaarheid en mogelijkheden voor zachte mobiliteit om groengebieden (buiten de stad) te bereiken, het faciliteren van lokale rondjes en het aaneenschakelen van groengebieden met nieuwe recreatieve netwerken.
• Ontwerp een openbare ruimte die extreme pieken kan opvangen, en die zowel bij heel drukke als heel rustige momenten functioneert.
• Ontwerp met overgangszones: privé/openbaar, binnen/buiten, rustig/druk en benut daarvoor tijdens crises specifieke ontwerpstrategieën.
• Besteed extra aandacht aan bevolkingsgroepen of wijken die al kwetsbaar zijn of beperkt worden in hun gebruik van de openbare ruimte.

De focus van de verkenning van Urhahn ligt op de impact die thuiswerken heeft op die leefpatronen, maar het onderzoek heeft zich niet alleen tot de thuiswerkenden beperkt. Aan de hand van vier locaties in Zuid-Holland – Waddinxveen, Delft, Vlaardingen en Capelle aan den IJssel – brengen de ontwerpers kansen en knelpunten in beeld. Opvallend is het belang van het buurtniveau om de positieve kanten van ander ruimtegebruik ook na de pandemie te kunnen vasthouden. Tegelijkertijd liggen juist op regionaal niveau keuzes voor als we kwaliteit van leven willen vergroten en positieve ontwikkelingen uit de coronatijd willen vasthouden.

Wil je meer weten? Lees dan het hele onderzoek van Urhahn: Het Nieuwe Alledaagse

Nabijheid brengt balans in de dag

In de woonbuurten zijn mensen meer thuis en vragen meer van hun woning en woonomgeving. Door werken, zorg en ontspanning op de dag beter te combineren zijn andere patronen mogelijk die de dagelijkse stress verminderen. Zet daarom in op collectieve ruimtes, de directe leefomgeving van de woning en de 15-minuten-buurt met goede voorzieningen dichtbij.

Ontwerpen aan ontmoeting en functiemenging

Buitenshuis werken is van belang voor het ontmoeten en samenwerken met anderen. Fysiek communiceren leidt tot beter begrip en meer creativiteit. Dat vraagt een andere inrichting van de werkomgeving. Herontwerp daarom werk- en leeromgeving op zowel gebouw- als gebiedsniveau en meng daarbij functies en faciliteiten.

Pieken afvlakken

Een deel van de week thuis werken en deel van de week op het werk zijn vraagt om regie om te voorkomen dat iedereen op dezelfde dag naar het werk gaat. Alleen dan heeft het thuiswerken effect op de pieken in het vervoer en ruimtegebruik. En alleen dan profiteren ook mensen die niet thuis kunnen werken mee. Heroverweeg daarom hoe we omgaan met parkeren in bestaande wijken en gebiedsontwikkelingen, zet in op betere benutting van infrastructuur in plaats van nieuwe infrastructuur, en stimuleer dubbelgebruik van vastgoed voor meerdere activiteiten.

Het nieuwe dichtbij

Nabijheid krijgt een iets ruimere betekenis als je maar een paar dagen per week reist, in het bijzonder in de monofunctionele wijken uit de jaren 60 tot 80: werkomgevingen zoals Rivium en eenzijdige woonomgevingen zoals in Ridderkerk of Waddinxveen. Juist hier liggen kansen voor diversifiëring en verdichting, terwijl de infrastructuur er al ligt. Kijk bij de aanpak van deze wijken daarom verder dan het rendement van vandaag. Regie is essentieel om kwaliteit in de leefomgeving te maken en samenhang en diversiteit te creëren. Hier ligt een rol voor gemeente en provincie.

Balans tussen mondiaal en lokaal

We zijn in Nederland steeds afhankelijker van internationale stromen: grondstoffen, voedsel, energie, migratie. Lokale keuzes werken internationaal door en andersom. Gecombineerd met andere trends zoals de veranderingen in de landbouw, toenemende vraag in de zorg, verduurzaming in de bouw en internationale veiligheid is het lastig om hier inschattingen over te doen. Met de onzekerheid van lockdowns en andere restricties wordt internationale samenwerking complexer. Start het gesprek over hoe we omgaan met ruimte in de stad voor de mondiale wereld van expats, toerisme, studenten en congressen.